Kuratorka i koordynatorka: Magdalena Godlewska-Siwerska
Wystawa prezentowana była w Centrum im. Ludwika Zamenhofa / Białostocki Ośrodek Kultury w ramach Festiwalu Wschód Kultury. Trwała w dniach 11.08.2017 – 6.09.2017 (była dostępna dla zwiedzających przez 22 dni).
Wystawa powstała z inicjatywy Krzysztofa Godlewskiego. Przygotowana została w związku z 75 rocznicą konferencji w Wannsee, podczas której władze III Rzeszy podjęły decyzję o „ostatecznym rozstrzygnięciu kwestii żydowskiej”. Sporządzono listę z dokładnymi danymi – z ilu Żydów należy „oczyścić” każdy z europejskich krajów. Pośród nazw państw wymieniony jest tylko jeden okręg – Bezirk Białystok, z liczbą Żydów do likwidacji 400.000.
Wystawa była pierwszą w Białymstoku próbą opowiedzenia o Holokauście naszych Sąsiadów językiem sztuki współczesnej. Udział w niej wzięli artyści Ewa Chacianowska, Aleksandra Czerniawska, Małgorzata Dmitruk, Krystyna Piotrowska, Katarzyna Zabłocka wraz z uczniami Liceum Plastycznego w Supraślu, Grzegorz Dąbrowski, Paweł Grześ, Rafał Siderski, Tomasz Waszczeniuk oraz Janusz Badurski. Podstawowym medium użytym przez artystów była fotografia, poza tym video, instalacja, obiekt, grafika komputerowa. Każda praca stanowiła opowieść artysty o osobistym doświadczeniu i przeżyciu tytułowej nieobecności Żydów w naszym współczesnym życiu. Zachowując indywidualną narrację, stworzyli wielowątkową opowieść, której motywem przewodnim są domy, jako świadectwo o życiu naszych żydowskich sąsiadów.
Wystawie towarzyszył katalog (pod redakcją Urszuli Dąbrowskiej). Wydany został w dwóch wersjach językowych (polskiej i angielskiej) w nakładzie 500 egz. Zawiera teksty Anety Prymaki-Oniszk, Katarzyny Sztop-Rutkowskiej, Wiesława Wróbla oraz kuratorki wystawy Magdaleny Godlewskiej- Siwerskiej. 3 września 2017 roku odbyła się promocja katalogu połączona z panelem dyskusyjnym prowadzonym przez dr Katarzynę Sztop-Rutkowską, z udziałem wybitnej historyk sztuki Andy Rottenberg, dr Ewy Rogalewskiej z białostockiego oddziału IPN, prof. Jacka Leociaka – historyka literatury, pracownika Centrum Badań nad Zagładą Żydów i Instytutu Badań Literackich PAN, oraz inicjatora projektu Krzysztofa Godlewskiego.
Wiele osób, zwłaszcza nauczycieli, pisało do Stowarzyszenia WIDOK , że wystawa powinna być dostępna również podczas roku szkolnego ze względu na duży potencjał wiedzy o Holokauście podany w interesujący sposób. Oceniali, że wystawa byłaby dobrym tłem do realizacji lekcji historii i języka polskiego poświęconych problemowi Zagłady, ale też nauki tolerancji i poszanowania drugiego człowieka. Jej szczególnym walorem był udział artystów wywodzących się Białegostoku i okolic, którzy wykonali dużą pracę badawczą w miejscowościach z których pochodzą, a także w archiwach. Warto w tym miejscu przywołać pracę autorstwa Katarzyny Zabłockiej, która do jej realizacji zaprosiła uczniów i absolwentów Liceum Plastycznego w Supraślu. Częścią jej projektu był plener w Obozie Zagłady w Treblince, zdjęcia tam zrobione zostały włączone do ekspozycji. Wystawa „Sąsiedzi wyjechali do Treblinki” jest o naszej małej ojczyźnie. Równocześnie jest uniwersalna gdyż mówi o problemie ważnym dla Polski i Europy, ponieważ historia Holokaustu nie jest historią lokalną lecz globalną. Walory artystyczne oceniła, między innymi, Anda Rottenberg w audycji radiowej Andymateria na antenie radia TOK FM.
Promocji katalogu towarzyszyła ożywiona dyskusja o tym jak ważną rolę w budowaniu polskiej świadomości historycznej spełniają wydarzenia takie jak wystawa „Sąsiedzi wyjechali do Treblinki”. Była to pierwsza w Białymstoku wystawa sztuki współczesnej poświęcona problemowi Zagłady i naszego stosunku do wydarzeń sprzed kilkudziesięciu lat. O tym jak była potrzebna świadczy frekwencja na wystawie (965 osób) i ogromna publiczność przybyła na promocję katalogu (125 osób).
Wystawa finansowana była ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Białostockiego Ośrodka Kultury.